آیا پای پرانتزی خفیف و شدید (فانکشنال) قابل درمان است؟

پای پرانتزی یا پای کوچک، یک حالت تغییر شکل استخوان است که عمدتاً در کودکان کوچک رخ می‌دهد و ممکن است تا سال‌ها و حتی پس از آن ادامه یابد. این مشکل به عنوان ژنو واروم شناخته می‌شود و زمانی که کودک مچ پاها را در کنار هم قرار می‌دهد، زانوها فاصله‌ای از یکدیگر دارند. اگرچه پای پرانتزی در سال‌های اول زندگی کودک به طور طبیعی به نظر می‌رسد، اما اگر پس از سن سه سالگی همچنان وجود داشته باشد، این مسئله به عنوان یک مشکل محسوب می‌شود. پای پرانتزی می‌تواند رشد و توسعه کودک را به شدت متأثر کند و اگر این مشکل تا دوران بزرگسالی و بعد از آن ادامه یابد، می‌تواند برای فرد مانند یک کابوس باشد. به همین دلیل، درمان سریع پای پرانتزی بسیار حائز اهمیت است. سن متوسط برای تشخیص مشکل پای پرانتزی در کودکان حدود سه تا سه و نیم سالگی است و اگر هیچ تغییری تا آن زمان رخ ندهد، تکنیک‌های اصلاح پای پرانتزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، در برخی موارد، روش‌های اصلاحی ممکن است به طور کامل موثر نباشند. در اینگونه موارد، توصیه می‌شود صبر کنید تا کودک بزرگ شود و سپس در دوران بزرگسالی اقدام به استفاده از روش‌های اصلاحی برای پای پرانتزی کنید تا در نهایت پاها به حالت صاف برگردند.

علل پای پرانتزی چیست؟ 

اغلب پای پرانتزی به‌عنوان بخشی از رشد طبیعی ایجاد می‌شود هرچند شرایط خاصی مانند بیماری بلانت و ناهنجاری‌های استخوانی در هنگام تولد ممکن است سبب شود کودک دچار زانوی پرانتزی شود. در بیماری بلانت، استخوان ساق پا (تیبیا) به‌طور غیرطبیعی رشد می‌کند، منحنی شدید در ساق پا ایجاد شود. کودک مبتلابه بیماری بلانت مجبور است با زانو آسیب‌دیده راه رود که باعث ایجاد شیب پا و درنتیجه منجر به مشکلات مفصل زانو شود. بیماری بلانت بیشتر بر کودکان دختر، کودکان چاق یا کوتاه و یا کودکانی که تازه شروع به راه رفتن کرده‌اند، تأثیر می‌گذارد.
برخی از اختلالات متابولیکی مانند ریشیت، بیماری ناشی از کمبود ویتامین D، نیز می‌تواند باعث ایجاد کولیک شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که کمبود ویتامین D به استخوان‌های کودک آسیب می‌زند و آن‌ها را تضعیف می‌کند.

علائم پا و زانوی پرانتزی چیست؟

اگر کودک به صورتی بیاستد که مچ پاها در کنار هم قرار گیرند اما زانوهای او به هم نرسند، او مبتلابه زانوی پرانتزی است. اگر زانوهایش را در کنار هم قرار دهند و اما مچ پاها به هم نرسند دارای پای پرانتزی است.

تشخیص پا و زانوی پرانتزی

تشخیص وجود پا و زانوی پرانتزی آسان است، اما پزشک نمی‌تواند به‌راحتی بگوید وضعیت چقدر شدید است و یا علت آن بیماری زمینه‌ای است یا خیر. پزشک احتمالاً پای بیمار را بررسی می‌کند و راه رفتن او را دنبال می‌کند. او همچنین ممکن است اشعه ایکس یا دیگر آزمایش‌های تصویربرداری از پاها و زانو را برای مشاهده هرگونه اختلالات استخوانی تجویز کند و آزمایش خون نیز برای تائید ایجاد پای پرانتزی به علل دیگر، از قبیل راشیت یا پیتز، تجویز می‌شود.

راههای درمان زانوی پرانتزی در کودکان و بزرگ‌سالان

تعدادی از تکنیک‌ها وجود دارند که فرد می‌تواند برای برطرف کردن این مشکل از آن‌ها استفاده کند. آن‌ها عبارتند از:

استفاده از ویتامین D در رژیم غذایی

کودک در دوره رشد به رژیمی سالم نیاز دارد تا بتواند تمام مواد مغذی لازم برای رشد او را تأمین کند. در صورتی که والدین می‌خواهند از ابتلای کودک خود به زانو و پای رانتزی جلوگیری کنند، مصرف روزانه ویتامین D در مقادیر کافی، در کنار دیگر مواد مغذی، بسیار مهم است. ویتامین D  برای جلوگیری از وقوع راشیتیسم مؤثر است. راشیتیسم یا بیماری نرمی استخوان، بیماری سیستم اسکلتی است که معمولاً بر کودکان بسیار کوچک تأثیر می‌گذارد و می‌تواند ساختار کلی اسکلتی، به‌ویژه پاها، را تغییر دهد. مصرف ویتامین در مقدار مناسب این اطمینان را حاصل می‌کند که راشیتیسم نمی‌تواند منجر به بروز مشکلاتی مانند پاهای پرانتزی شود و همچنین به درمان آن در کودکان کمک می‌کند.

استفاده از بریس طبی

بریس برای بازگرداندن پاها به شکل اصلی خود استفاده می‌شود. همچنین در کنار این بریس ها می‌توان از زانوبند، گچ گیری یا کفش طبی ویژه نیز برای درمان پا و زانوی پرانتزی استفاده کرد. بااین‌حال، باید درک کرد که این تکنیک‌ها معمولاً زمانی پیشنهاد می‌شود که بدشکلی (دفرمیتی) پا شدید باشد و درمان جدی برای اصلاح موردنیاز است. کودک باید بریس ها را تا زمانی که پاها شکل طبیعی خود را به دست آورند، بپوشد.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یکی از روش‌های مهم و مؤثر برای درمان پا و زانوی پرانتزی در کودکان و بزرگ‌سالان است. پزشک در جلسات فیزیوتراپی با کمک گرفتن از ورزش‌ها و حرکات اصلاحی به بیمار کمک می‌کند تا توان عضلات اطراف زانوی خود را بالابرده و آن‌ها را تقویت کند تا دامنه حرکت ماهیچه‌ها افزایش یابد . او با استفاده از تکنیک‌های خاص فیزیوتراپی به اصلاح حالت و شکل زانو و پای پرانتزی می‌پردازد. ممارست و شرکت مداوم و فعالانه در جلسات فیزیوتراپی یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای درمان و اصلاح این بیماری است.

ماساژتراپی

ماساژدرمانی یکی از روش‌های مؤثر برای درمان پا و زانوی پرانتزی است.
این روش برای درمان کودکان و بزرگ‌سالان مناسب است و می‌تواند به‌تدریج به تغییر شکل پا کمک کند. پزشک نه‌تنها پا را به‌طور کامل ماساژ می‌دهد بلکه همچنین به کودک / بزرگ‌سال برای انجام چندین تمرین کششی پا کمک می‌کند. این تمرینات می‌توانند تأثیر کوچک اما مؤثر بر روی شکل پاها داشته باشند.

ورزش‌درمانی

ورزش‌درمانی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان پا و زانوی پرانتزی در کودکان و بزرگ‌سالان است. مفیدترین حرکات ورزشی برای درمان این بیماری عبارتند از:

تقویت عضلات ابداکتور

یکی از علل اصلی پیدایش پای پرانتزی، ضعف عضلات ابداکتور است که از لگن حمایت می‌کنند و حرکت درست پاها و لگن را تضمین می‌کنند. ضعف در این عضلات می‌تواند باعث فشار بر روی پاها شود و منجر به پای پرانتزی باشد، که ممکن است ناشی از فشار نامنظم در حین راه رفتن یا ایستادن باشد. بنابراین، اگر بزرگسال یا کودکی عضلات ابداکتور خود را ضعیف داشته باشد، مهم است که تلاش کند تا این عضلات را تقویت کند. با این حال، باید توجه داشت که این تمرینات فقط در صورتی مؤثر هستند که ناهنجاری به شدت کم باشد. اگر پای پرانتزی به شدت شدید باشد، بیمار باید بلافاصله به پزشک خود مراجعه کند و مشورت بگیرد.

تمرینات کششی

تمرینات کششی از بهترین تمرینات برای اصلاح پاها هستند و می‌توانند در هر زمان انجام شوند. کشش‌ها می‌توانند به بهبود هسته عضلانی و همچنین اصلاح طراز عضلانی و اسکلتی کمک کنند تا بدن به‌خوبی پشتیبانی شود. درنتیجه پاها می‌توانند به‌تدریج فرم طبیعی خود را به دست آورند.

یوگا
 
یوگا در حل بسیاری از مشکلات مؤثر واقع می‌شود و می‌تواند به‌سلامت عمومی منجر شود. به همین ترتیب یوگا در اصلاح پا و زانوی پرانتزی نیز بسیار مفید است. اگرچه اگر مشکل خیلی شدید باشد انجام یوگا ممکن است به نظر دشوار برسد اما بیمار می‌تواند از ابزار جانبی مانند نوار یوگا استفاده کند تا بر مشکلات و موانع ناشی از شکل پاهایش غلبه کند. موقعیت‌های مختلف یوگا مانند خم‌های جلو و گوموکاشانا ممکن است به بهبود شکل پاها کمک کند.
بااین‌حال یوگا تمرینی است که باید به‌صورت طولانی‌مدت انجام شود و بیمار باید به‌اندازه کافی صبور باشد تا تغییرات قابل‌توجهی را ببیند.

پیلاتس

همچون تمرینات کششی و یوگا، پیلاتس نیز نقش مهمی در تقویت عضلات اطراف ناحیه پا دارد و همچنین در حفظ هماهنگی مناسب بدن کمک می‌کند. بازوی بال رین و تمرینات رول تا حد زیادی برای اصلاح پا و زانوی پرانتزی بسیار مفید است.

جراحی

اگر هیچ یک از تمرینات اصلاحی برای پای پرانتزی در بزرگسالان توانایی ایجاد تغییر قابل توجهی در شکل پا و زانو را نداشته باشند، مناسب است که بیمار با پزشک خود در مورد گزینه جراحی مشورت کند تا به طور دائم مشکل را درمان کند. این روش باید به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته شود و در صورتی مورد استفاده قرار می‌گیرد که تغییر شکل پاها به طور کامل سخت یا غیرممکن باشد. اما جراحی یک راه حل سریع و دائمی است.