ترمیم پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو (رباط صلیبی خلفی و قدامی)

رباط صلیبی قدامی (ACL) یکی از چهار رباط اصلی زانو است که استخوان ران را به درشت نی متصل می‌کند. این رباط صلیبی، ثبات چرخشی زانو را فراهم کرده و مفاصل زانو را در جای خود ثابت نگه می‌دارد. در صورتی که زانو را بچرخانید یا روی یک پای ثابت با فشار زیاد بنشینید، رباط صلیبی ممکن است پاره شود. این شکل آسیب رباط صلیبی از جمله آسیب‌های شایع در بین ورزشکاران و افرادی است که در ورزش‌های پربرخورد فعالیت می‌کنند.

در صورتی که رباط صلیبی زانو شما پاره شود، باید بلافاصله اقدامات درمانی جهت مراقبت از این آسیب را آغاز کنید. پس از آن، می‌توانید از تکنیک‌های توانبخشی مختلف برای بهبود و بازسازی رباط صلیبی زانو استفاده کنید تا این مشکل را برطرف نمایید.

درجات آسیب رباط صلیبی

سه درجه آسیب رباط صلیبی وجود دارد.

• کشیدگی درجه 1 رباط صلیبی که شامل آسیب خفیف به رباط است. در این آسیب رباط به مقدار کمی کشیده می‎شود اما پاره نمی‌شود. رباط هنوز قادر خواهد بود که مفصل زانو را نگه دارد و به پا کمک خواهد کرد که ثابت بماند.
• کشیدگی درجه2 رباط صلیبی زمانی رخ می‎دهد که این رباط بیشتر از قدرت تحمل آن کشیده می‌شود و تا جایی ادامه می‌یابد که رباط شل می‎شود. برای توصیف این حالت از اصطلاح فنی ”  پارگی جزئی رباط صلیبی” استفاده می‎شود.
• کشیدگی درجه 3 رباط صلیبی باعث می‎شود که مفصل زانو بی ثبات شده و این رباط بطور کامل پاره می‌شود.

علت‌های شایع آسیب‌های رباط صلیبی زانو

آسیب رباط صلیبی خلفی تقریباً همیشه زمانی اتفاق می‎افتد که شخص در حال حرکت است. ممکن است به طور ناگهانی جهت حرکت خود را در بازی بسکتبال تغییر دهد، یا ممکن است به طرز نامناسبی روی شیب‌های اسکی فرود آید. بعضی از علت‌های این آسیب شامل:

• تغییر جهت ناگهانی
• توقف ناگهانی در حالی که شخص در حال حرکت باشد
• فشار یا نیروی زیاد روی زانو مانند برخورد با شخص دیگر در بازی فوتبال
• پریدن و به زمین نشستن نادرست و نامناسب
• پایین آوردن ناگهانی سرعت در هنگام دویدن

نشانه‌های پاره شدن رباط چیست؟

بیمار فوراً پس از آسیب، درد و ورم زانو دارد و بی ثباتی یا خالی کردن زانو را احساس خواهد کرد. در چند ساعت پس از یک آسیب تازه به رباط صلیبی، زانوی بیمار اغلب ورم زیاد، کاهش محدوده حرکت، درد یا حساسیت در راستای مفصل و احساس ناراحتی هنگام راه رفتن خواهد داشت.

راه‎های تشخیص این عارضه چیست؟

پزشک درخواست اشعه ایکس را می‎دهد تا احتمال هر شکستگی را بررسی کند. همچنین از بیمار می‎خواهد تا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) انجام دهد تا رباط صلیبی را ارزیابی کرده و شواهد لازم احتمال آسیب به دیگر رباط‌های زانو، مینیسک یا غضروف مفصلی را چک کند.

پارگی و کشیدگی رباط زانو چگونه درمان می‏‎شود؟

برای درمان و توانبخشی پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو راه‎های زیادی وجود دارد از جمله:

استراحت کردن تا حد امکان

در حالی که زانو در حال بهبودی پس از آسیب رباط صلیبی قدامی است، تا جایی که ممکن است باید به آن استراحت دهید. سعی کنید در تمام مدت به آن فشار وارد نکنید. بیمار باید در حالتی بنشیند که زانو بالا نگه داشته شود که باعث می‌شود خود به خود ترمیم شود. هنگامی که بیمار نشسته است، زانو را بالاتر از سطح لگن قرار دهد. اگر بیمار دراز کشیده است، زانو را بالا بیاورد تا نسبت به قلب و سینه بالاتر باشد.

سرد کردن زانوی آسیب دیده

برای کنترل ورم و درد ناشی از پارگی رباط صلیبی قدامی، نیاز است که هروز زانو را سرد کنید. یک کیسه یخ یا بسته یخ را در یک حوله قرار داده تا از تماس مستقیم یخ با پوست خودداری شود چرا که باعث سوختگی می‎شود. برای داشتن نتیجه مطلوب، به مدت 15 تا 20 دقیقه یخ را روی زانو قرار دهید.

داروهای مسکن بدون نسخه مصرف کنید

اگر به علت پارگی رباط صلیبی زانو درد شدیدی دارید، از داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه استفاده کنید. مقدار مصرفی دارو را طبق برچسب روی آن دنبال کرده و هرگز بیشتر از مقدار توصیه شده دارو مصرف نکنید.

با استفاده از بریس و گچ از زانو محافظت کنید

در صورتی که بیمار به پارگی جزئی رباط صلیبی زانو مبتلا شود، پزشک معمولاً از بریس یا گچ استفاده می‌کند تا زانو را در طول فرآیند بهبودی حفاظت کند. با این حال، بیمار باید زانوی خود را از آسیب بیشتر محافظت کند. استفاده از بریس زانو یا گچ بهترین راه برای انجام این کار است، زیرا زانو را در طول فرآیند بهبودی استوار نگه می‌دارد. پزشک ممکن است از بیمار بخواهد همراه با بریس از عصا نیز استفاده کند. استفاده از عصا به بیمار کمک می‌کند تا در طی فرآیند بهبودی، فشار و وزن زیاد روی زانو را کاهش دهد.

استفاده از فیزیوتراپی برای تقویت زانوی آسیب دیده

بهترین راه برای پیشگیری از جراحی رباط صلیبی خلفی، دنبال کردن یک برنامه جامع فیزیوتراپی است که شامل تقویت پا، حس عمقی و بازآموزی تعادل بالا و پیشرفت عملکردی پا است. هدف درمان فیزیوتراپی شامل:

• کاهش درد و التهاب
• برگشت محدوده حرکتی مفصل به حالت طبیعی
• تقویت زانو: بویژه عضلات چهار سر ران ( ماهیچه پهن درونی(واستوس مدیالیس اوبلیک)) و همسترینگ.
• تقویت اندام پایین: ساق پا، لگن و عضلات لگن خاصره.
• بهبود رباط کاسه زانو
• برگشت طول ماهیچه به اندازه طبیعی
• بهبود حس عمقی، سبکی و تعادل
• اصلاح عملکرد و تکنیک‌ها مانند راه رفتن، دویدن، چمباتمه زدن، پریدن و به زمین نشستن.
• کاهش احتمال آسیب دیدگی مجدد

ماساژ

استفاده از تکنیک‎های مختلف ماساژ درمانی هم به درمان و توانبخشی آسیب رباط صلیبی زانو کمک می‎کند.

ماساژ، تکنیکی است که کمک می‏‌کند تا چیزهایی مانند بافت زخم و مایع موجود در بافت‎های آسیب دیده را از بین ببرید و جریان خون  و حرکت مفصل را افزایش می‌دهد.انواع مختلفی از تکنیک‎های ماساژ وجود دارد که بیمار می‎تواند روی زانوی آسیب دیده به کار ببرد که شامل تکنیک  لمسی (پالپیشن)، تکنیک ماساژ اصطکاکی و ماساژ چرخشی است.

تاثیر شاک ویو تراپی

شاک ویو تراپی یک شیوه درمانی است که با تسریع  توانایی بدن در بهبودی خود برای درمان مشکلات مزمن شایع در سیستم ماهیچه‌ای اسکلتی مانند آسیب رباط صلیبی به کار می‌رود. در طول شاک ویو تراپی، امواج صوتی شنیداری با انرژی بالا به رباط صلیبی پاره شده منتقل می‎شود. این کار باعث اثرات مفید رشد عصبی عضلانی، واکنش مثبت التهابی  جهت افزایش زمان بهبودی، تحریک رشد کلاژن و تجزیه کلسیم می‎شود.

لیزر درمانی

لیزر درمانی از نور قرمز و مادون قرمز برای کاهش درد ناشی از آسیب رباط صلیبی خلفی استفاده می‎کند، تا بهبودی را سرعت بخشیده و التهاب را کم کند. هنگامی که منبع نور در مقابل پوست قرار می‌گیرد، فوتون‌ها به عمق چند سانتی متری نفوذ کرده و توسط میتوکندری که بخش تولید انرژی در سلول است، جذب می‎شوند. این انرژی باعث تحریک بسیاری از واکنش‌های فیزیولوژیکی مثبت شده که منجر به باسازی مرفولوژی و عملکرد طبیعی سلول می‎شود.

درمان با پلاسمای غنی شده با پلاکت

پی آر پی تراپی شامل استفاده از خون بیمار است که برای درمان پارگی یا کشیدگی رباط صلیبی زانو به کار می‌رود. در شرایط طبیعی، در یک ناحیه آسیب دیده، بدن با فرستادن سلول‎های پلاکت به محل آسیب به این مشکل واکنش نشان می‎دهد. این سلول‌ها مملو از ترکیبات اثربخش التیام دهنده هستند که به بدن کمک می‏‎کنند که بافت آسیب دیده مانند رباط را ترمیم کند. آنها سلول‌های بنیادی را در این ناحیه تحریک کرده و بنابراین آنها بیشتر کار کرده تا بافت یا رباط را ترمیم کنند.

در  پی آر پی درمانی، مقداری خون از بیمار گرفته می‎شود. این خون را در سانتریفیوژ می‎چرخانند. این چرخش باعث می‎شود که پلاکت خون جدا شده و پلاسمای غنی شده از پلاکت را تولید کند. سپس این پلاسما را به زانو تزریق می‎کنند.

اهمیت ورزش درمانی

پس از آسیب رباط صلیبی قدامی، قدرت و حرکت و ثبات پا در زانو کاهش می‎یابد. مهم است که بیمار دوباره قدرت و حرکت پا را هر چه سریعتر باز یابد. به عنوان مثال:

حرکت لانژ

برای انجام این ورزش :

• در حالی که ایستاده‎اید یک پای خود را جلوتر از پای دیگر قرار دهید
• پای جلو را خم کرده تا بدن به سمت جلو خم شود و سپس به حالت ایستاده برگردید
• این کار را در 3 ست و در هر ست 10 تا 20 بار این حرکت را انجام دهید
• افزایش شدت حرکت با استفاده از وزنه در هنگام انجام آن
• در هنگام انجام این حرکت دقت کنید که عضلات شکم را سفت نگه دارید

جراحی آخرین راه حل درمانی است

در صورتی که رباط صلیبی زانو به طور کامل پاره شده باشد یا پارگی آن بین پارگی جزئی و کامل قرار داشته باشد، بیمار ممکن است نیاز به جراحی برای ترمیم کامل زانو داشته باشد. در این شرایط، بیمار نیاز به انجام پیوندی دارد تا رباط صلیبی پاره شده جایگزین شود. گزینه متداول برای این پیوند، استفاده از تاندون کاسه زانو یا همسترینگ است. با این حال، یک گزینه دیگر نیز وجود دارد که شامل دریافت تاندون از یک فرد اهداکننده است. برای تعیین گزینه مناسب درمانی برای شرایط خاص خود، مشورت با پزشک خود را جستجو کنید.