تورم زانو، که به عنوان افیوژن زانو نیز شناخته می‌شود، هنگامی رخ می‌دهد که مایع اضافه در داخل یا اطراف مفصل زانو تجمع می‌یابد. برخی افراد این وضعیت را به عنوان آب آوردن زانو توصیف می‌کنند. این مشکل می‌تواند باعث درد و ناراحتی شدیدی شود. مایع موجود در ناحیه متورم می‌تواند مایع بافتی، مایع سینوویال یا در صورت وجود عفونت، مایع چرک باشد. پس از تشخیص علت اصلی تورم زانو توسط پزشک، درمان مناسب را می‌توان آغاز کرد. مدت زمان درمان تورم زانو وابسته به علت آن است.
پرهیز از حرکات ناگهانی و شدید و دویدن بر روی سطوح سخت می‌تواند به جلوگیری از آب آوردن زانو کمک کند. همچنین، چاقی می‌تواند فشار روی مفصل زانوی آسیب پذیر را افزایش دهد، بنابراین کاهش وزن می‌تواند در پیشگیری از این مشکل مفید باشد.
علل
طیف وسیعی از مشکلات از آسیب‌های ضربه‌ای تا بیماری‌ها و مشکلات دیگر می‌توانند باعث تورم زانو شوند.
آسیب‌ها
آسیب به هر یک از بخش‌های زانو می‌تواند باعث تجمع مایع اضافه در مفصل شود. آسیب‌هایی که می‌توانند موجب تجمع مایع در داخل و اطراف مفصل زانو شوند عبارتند از:
- پارگی رباط، بخصوص رباط صلیبی قدامی
- پارگی غضروف (مینیسک)
- تحریک ناشی از استفاده مفرط
- شکستگی استخوان
بیماری‌ها
بیماری‌ها و شرایط زمینه‌ای که باعث تجمع مایع در داخل و اطراف مفصل زانو می‌شوند عبارتند از:
- آرتروز
- روماتیسم مفصلی
- عفونت
- نقرس
- نقرس کاذب
- بورسیت
- کیست
- تومور
عوامل خطر
- سن: احتمال ابتلا به تورم زانو در اثر آرتروز با افزایش سن بالا می‌رود.
- ورزش: افرادی که در ورزش‌هایی شرکت می‌کنند که پیچ خوردن زانو در آن رخ می‌دهد، مانند بسکتبال، بیشتر مستعد ابتلا به انواع آسیب‌های زانو که باعث تورم می‌شوند، هستند.
- چاقی: وزن اضافه فشار بیشتری را روی مفصل زانو وارد می‌کند که در اضافه بار روی بافت و مفصل و تحلیل زانو نقش دارد و می‌تواند منجر به تورم زانو شود. چاقی خطر آرتروز که یکی از شایع‌ترین علل تورم زانو است را افزایش می‌دهد.
علائم ورم زانو
علائم و نشانه‌های این مشکل عبارتند از:
- تورم: پوست اطراف کاسه زانو می‌تواند بطور چشمگیری پف کند، بخصوص هنگامی که بیمار این زانو را با زانوی دیگر مقایسه می‌کند.
- خشکی: هنگامی که مفصل زانو حاوی مایع اضافه باشد، ممکن است فرد نتواند پای خود را بطور کامل خم و راست کند.
- درد: بسته به علت تجمع مایه، ممکن زانو بسیار دردناک باشد به حدی که وارد کردن وزن روی آن دشوار یا غیر ممکن می‌شود.
عوارض
عوارض تورم زانو می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تحلیل عضله
- کیسه پر از مایع (کیست بیکر)
تشخیص
پزشک احتمالاً سابقه‌ی کامل بیمار را بررسی کرده و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. بعد از آن بیمار نیاز به تست‌هایی جهت تعیین مشکل زمینه‌ای که باعث تورم زانو شده است دارد.
آزمایش‌های تصویربرداری
آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند محل مشکل را نشان دهند. این آزمایش‌ها عبارتند از:
- رادیوگرافی: این آزمایش می‌تواند احتمال شکستگی یا دررفتگی استخوان‌ها را نشان دهد و امکان وجود آرتروز را بررسی کند.
- سونوگرافی: این آزمایش می‌تواند احتمال آرتروز یا اختلالاتی که بر تاندون‌ها یا رباط‌ها تاثیر می‌گذارند را کنترل کند.
- ام آر آی: این آزمایش می‌تواند آسیب‌های تاندون، رباط و بافت نرم که از طریق رادیوگرافی قابل مشاهده نیستند را تشخیص دهد.
آسپیراسیون مفصل (بزل مفصل)
پزشک مایع را از داخل زانوی بیمار خارج می‌کند تا احتمال وجود موارد زیر را بررسی کند:
- خون، که ممکن است ناشی از آسیب‌ها یا اختلالات خونریزی باشد.
- باکتری، که ممکن است باعث عفونت شده باشد.
- کریستال‌هایی که در نقرس و نقرس کاذب مشاهده می‌شوند.
درمان آب آوردن زانو
درمان آب آوردن زانو بستگی به علت آن دارد. گزینه‌های درمانی عبارتند از:
استراحت
یکی از روش‌های ساده‌تر برای کمک به کاهش آب زانو، استراحت دادن به مفصل است. هر درمانی که در ابتدا برای کاهش تورم استفاده می‌شود، اگر آسیب تکراری رخ دهد یا مفصل قبل از بهبود کامل زمان کافی برای استراحت نداشته باشد، بی‌نتیجه خواهد بود. تلاش کنید تا حداکثر از وزن خود بر روی زانو استفاده نکنید. می‌توانید در هنگام راه رفتن یا فشار دادن به زانو از بانداژ یا بریس استفاده کنید. در هنگام چرخش یا خم شدن زانو، مراقبت کنید. از فعالیت‌هایی که ممکن است باعث کشیدگی یا تغییر موقعیت زانو شوند، پرهیز کنید. با استفاده از این روش ساده، بیمار معمولاً می‌تواند تورم در مفصل زانو خود را کاهش دهد.
بالا نگه داشتن پا
بیمار باید پای خود را بالا نگه دارد تا آب جمع شده در مفصل زانو تخلیه شده و وارد سیستم گردش خون شود و با رسیدن به کلیه‌ها بطور طبیعی دفع شود.
دارو
در بیشتر مواقع صرفنظر از علت زمینه‌ای، داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی متداول‌ترین داروهای تجویزی برای کاهش تورم و درد ناشی از آب آوردن زانو هستند. به افراد مبتلا به نقرس و نقرس کاذب که دچار افیوژن زانو شده‌اند اغلب توصیه به مصرف کلشی‌سین می‌شود که به پیشگیری از حملات نقرس کمک می‌کند. داروهایی مانند آلوپورینول یا پروبنسید در کاهش تولید اسید اوریک در بدن موثر هستد. در صورت وجود عفونتی که باعث تجمع مایع شده است، هنگام شناسایی ارگانیسم عفونی و بیرون کشیدن مایع می‌توان از آنتی بیوتیک استفاده کرد.
کورتیکواستروئید
یک گزینه‌ی دیگر که ممکن است توسط پزشک تجویز شود تزریق یک کورتیکواستروئید قوی به مفصل زانویی که به تازگی آب آن کشیده شده است، می‌باشد. این کار باعث کاهش التهاب برای تسکین طولانی مدت تورم و خشکی می‌گردد. نتایج آن برای هر بیماری متفاوت است، اما بیشتر افراد متوجه کاهش قابل توجه در تورم و درد می‌گردند که می‌تواند از چند هفته تا چند ماه دوام داشته باشد. معمولاً این روش تنها برای بیمارانی که دچار یک آسیب یا مشکل دیگر شده‌اند که نیاز به برطرف کردن آن جهت ایجاد بهبود بلند مدت است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پی آر پی
پلاسمای غنی از پلاکت برای تورم زانو به علت بی‌خطر بودن، کارایی و پتانسیل بالای آن برای کمک به بیماران برای پیشگیری از نیاز به جراحی‌های تهاجمی و تعویض مفصل یک درمان مهم است. درمان‌های پزشکی مانند آنهایی که از پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) استفاده می‌کنند روش‌های با حداقل تهاجم هستند که در آن از پلاسمای خود بیمار برای تحریک فرایند بهبودی بدن استفاده می‌شود.
ماساژ
در صورت عدم منع استفاده می‌توان از ماساژ ملایم برای کاهش تورم اطراف زانو استفاده کرد. برای این منظور از فشار خفیف برای حرکت پوست دور زانو بصورت دایره‌ای جهت کشیدن بافت همبند زیر پوست که اکثر عروق لنفاوی در آنجا واقع شده‌اند، استفاده کنید. این کار را تا زمانی که پوست نرم‌تر و گرم‌تر شده و راحت‌تر کشیده شود، ادامه دهید. سپس بصورت متناوب با هر دو دست از زانو تا مفصل لگن که غدد لنفاوی واقع شده‌اند، حرکت کنید. کشیدن دست روی دست دیگر به این صورت باعث کاهش تورم دور زانو می‌گردد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی شامل یک دوره ورزش جهت بهبود قدرت و دامنه حرکتی زانو می‌باشد. فیزیوتراپیست همچنین ممکن است درمان‌هایی مانند استفاده از آتل، یخ یا اولتراسوند برای تسریع بهبودی را ارائه کند.
ورزش
در صورتی که عضلات ران (چهارسر ران) یا عضلات همسترینگ بیمار ضعیف باشند، پزشک به بیمار نحوه تقویت این عضلات را به منظور حفظ بهتر زانو آموزش می‌دهد. یکی از روش‌های تمرینی که معمولاً استفاده می‌شود، حرکت اسکات روی دیوار است. این حرکت با ایستادن پشت به دیوار، در فاصله‌ای که بتوان زانوها را خم کرد، انجام می‌شود. بیمار باید در وضعیتی باشد که به نظر برسد در حالت نشسته است، اما دیوار بیشتر از وزن بدن او را تحمل می‌کند. در این حالت، بیمار باید به مدت ۱۰ ثانیه بماند و زانوها را در طول این حرکت به اندازه عرض لگن از هم جدا نگه دارد. سپس بعد از ۱۰ ثانیه به حالت ایستاده بازگردید و مجدداً حرکت را تکرار کنید. این تمرین به افزایش قدرت و استحکام عضلات ران و همسترینگ کمک می‌کند و در نتیجه باعث حفظ بهتر و پایداری زانو می‌شود.
آسپیراسیون
آسپیراسیون معمولاً مرحله‌ی بعدی در زمانی است که آب زانو خود به خود کاهش نمی‌یابد یا هنگامی که تورم به مفصل آسیب می‌رساند. زانو استریل شده و یک سرنگ بزرگ با سوزن سوراخ‌دار وارد فضای بین مفصل زانو می‌گردد. سپس با دست روی زانو کار می‌شود تا حداکثر مایع ممکن خارج شده و وارد سرنگ شود. این مایع اغلب آزمایش می‌شود تا از عدم وجود عفونت اطمینان حاصل شود.
تعویض مفصل زانو
در صورتی که مفصل زانو به خوبی به درمان‌های دیگر واکنش نشان دهد، ممکن است برداشتن کیسه بورسا با عمل جراحی ضروری باشد. جراحی تعویض زانو یک گزینه برای موارد شدید است.
