زانو درد یکی از شکایات شایع کودکان پر جنب و جوش است که زانوی آنها به علت زمین خوردن آسیب می‌بیند. اما آسیب دیدگی زانو، تنها دلیل شکایت از درد زانو نیست و میتواند نشانه یک مشکل بسیار جدی باشد. گاهی اوقات زانو درد کودکان میتواند یکی از علائم آرتروز زود هنگام یا سایر بیماری روماتیکی باشد. تشخیص و درمان به موقع این مشکل برای جلوگیری از ناتوانی دائمی ضروری است.
علت زانو درد کودکان و نوجوانان
درد زانو یکی از مشکلات شایع در کودکان و نوجوانان است و فعالیت بیش از حد به عنوان علت اصلی آن مطرح می‌شود. آناتومی زانوی کودکان به گونه‌ای است که به مشکلات کوچک مانند فعالیت بیش از حد، دویدن و سایر فعالیت‌های مشابه بسیار حساس است. فشاری که بر زانو وارد می‌شود، ممکن است باعث درد اطراف زانو و کشکک شود که به طور عمومی به عنوان درد قدامی زانو شناخته می‌شود. در نوجوانان، عوامل متعددی می‌توانند منجر به درد زانو شونده شوند، از جمله:
- عدم تعادل عضلات ران که مفصل زانو را حفاظت می‌کنند.
- انعطاف‌پذیری نامناسب.
- مشکلات مربوط به تطابق زانو.
- استفاده از روش‌های آموزشی یا تجهیزات ورزشی نامناسب.
- شرکت بیش از حد در فعالیت‌های ورزشی.
موارد زیر به علت آسیب دیدگی رباط و تاندون می‌توانند منجر به درد زانو شوند:
- آسیب دیدن رباط متقاطع قدامی
- آسیب دیدن رباط متقاطع خلفی
- آسیب دیدن رباط جانبی موازی
- آسیب دیدن رباط میانی موازی
- در رفتگی کشکک
برخی از بیماری‌ها از جمله دلایل شایع درد زانو در کودکان هستند. این موارد عبارتند از:
درد زانو در قسمت قدامی معمولا به تدریج شروع می‌شود و با افزایش سطح فعالیت، بدتر می‌شود. ممکن است هنگامی که کودک فعالیت‌هایی که شامل خم شدن (پریدن، دویدن، و سایر ورزش‌ها) است را انجام می‌دهد درد زانویش بیشتر شود. در صورتی که زانو درد کودک درمان نشود، عضلات چهار سر ران او ضعیف می‌شوند و زانوی کودک به علت درد دچار مشکلات متعدد می‌شود. اگر درد زانو به علت آسیب دیدگی ایجاد شده باشد، کودک هنگام راه رفتن، ایستادن، یا بالا رفتن از پله میتواند صدای شکستگی و سائیدگی زانوی خود را احساس کند. این امر میتواند منجر به ناپایداری زانو شود که متعاقبا باعث قفل شدن، ناپایداری و درد بیش از حد می‌گردد. این امر معمولا به علت آسیب دیدن رباط ایجاد می‌شود. در صورتی که زانو درد کودک باعث محدود شدن فعالیت‌های روزمره او شده باشد، در صورتی که کودک نتواند وزن خود را تحمل کند، یا در مواردی که زانو قرمز یا متورم است باید به پزشک مراجعه کرد، گاهی اوقات انجام اسکن ام آر ای یا عکس برداری ضرورت می‌یابد.
درمان زانو درد
درمان‌های رایج برای زانو درد کودک عبارتند از:
استراحت کردن
تا زمانی که بافت‌های زانوی کودک التیام می‌یابند نباید به او اجازه داد فعالیت‌هایی که باعث آسیب دیدگی زانو می‌شوند را انجام دهد. والدین تا زمانی که زانو درد کودک بهبود می‌یابد و تورم آن به طور کامل از بین می‌رود باید کودک را از شرکت در فعالیت‌های ورزشی باز دارند. قرار دادن زانوی کودک بالاتر از سطح قلب و قرار دادن یک بالشت زیر آن برای کاهش درد مفید است.
سرما یا گرما درمانی
برای کاهش التهاب و تورم زانو می‌توان کیسه یخ را به مدت 10 تا 20 دقیقه روی زانو قرار داد. برای جلوگیری از سوختگی پوست باید یک تکه پارچه نازک را بین کیسه یخ و پوست زانو قرار داد. این کار به کاهش تورم زانو کمک می‌کند. در مواردی که زانوی کودک متورم نباشد، میتوانی که پارچه گرم یا گرم و مرطوب را روی زانو قرار داد.
بریس
در برخی موارد، کودکان ممکن است نیاز داشته باشند از زانوبند، ساقبند یا بندهای خاص استفاده کنند تا زانو را محافظت کرده و درد آن را کاهش دهند. این بندها می‌توانند نقشی پیشگیرانه ایفا کنند و یا بخشی از برنامه درمانی باشند. هدف از استفاده از این بندها، ایجاد هماهنگی بین ساختارهای داخلی زانو است تا درد کاهش یابد و پایداری زانو افزایش یابد، در حالی که عملکرد طبیعی زانو حفظ شود و ریسک آسیب دیدن آن کاهش یابد.
داروها
معمولا پزشکان برای تسکین درد زانو در کودکان، داروهای ضد التهاب یا مسکن مانند ایبوپروفن را تجویز می‌کنند. در صورتی که پزشک هرگونه دارویی را تجویز می‌کند باید طبق دستور به کودک داده شود.
تزریق کورتیکواستروئید
تزریق کورتیکو استروئید میتواند به کاهش تورم و درد زانوی کودک کمک کند. گاهی اوقات پزشک برای تسکین فوری درد و رفع التهاب، کورتیکواستروئید را به طور مستقیم درون مفصل زانو تزریق می‌کند. مزایای تزریق کورتیکواسترویید از چند روز تا بیش از 6 ماه باقی خواهد ماند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی میتواند به تسکین درد و کاهش تورم زانوی کودک کند. سپس پزشک برای بازیابی توانبخشی زانوی کودک، افزایش دامنه حرکات قدرت، توان، استقامت، سرعت، هماهنگی، و انعطاف پذیری زانو، برنامه فیزیوتراپی را تجویز می‌کند.
ماساژ درمانی
ماساژ دادن زانوی کودک میتواند به تسکین درد زانو و دردهای پیش رونده کمک کند. ماساژ دادن باعث افزایش جریان خون و آرامش کودک می‌شود در نتیجه میتواند راحت بخوابد.
ورزش
در برخی موارد، برخی از کودکان به تمرینات ورزشی با واکنش خوبی درباره درد زانو پاسخ می‌دهند. انجام تمرینات کشتی و استقامتی میتواند بهبود درد زانو را ایجاد کند. برای کاهش احتمال آسیب دیدگی زانو و سایر قسمت‌های بدن، کشش عضلات قبل و بعد از فعالیت‌های ورزشی بسیار مهم است. تمرینات ورزشی که به تسکین درد زانوی کودک کمک می‌کنند عبارتند از:
- کشش عضلات همسترنیگ: در این تمرین، یک پا را از میز آویزان کرده و پا دیگر را صاف نگه داشت. سپس به آرامی به سمت جلو خم می‌شوید و قفسه سینه را به زانو نزدیک می‌کنید. در این تمرین، کمر کودک باید کاملاً صاف باشد.
- کشش عضلات چهار سر ران: در این تمرین، کودک بایستد و دستش را به عنوان محافظ به دیوار بچسباند. سپس پا دیگر را از پشت بالا بیاورید و به باسن خود بچسبانید. در این تمرین، زانوها باید نزدیک به هم باشند و کمر صاف باشد.
- تقویت عضلات ران و بالا آوردن پا در حالت صاف: در این تمرین، کودک روی زمین دراز می‌کشد و صورتش رو به سقف است. در حالی که انگشت شست پایش به سمت است بیاورد، پا را به آرامی حرکت داده و عضلات چهار سر ران را فشرده کند. برای انجام این تمرین، باید حدود 6 تا 12 اینچ را بلند کنید.
- تمرینات تقویتی اسکات با استفاده از یک بالشت: در این تمرین، کودک روبروی دیوار بایستد، کمرش را صاف کند و پاهایش را به عرض شانه باز نماید. سپس یک بالشت را بین زانو و مفصل آن قرار داده و به آرامی بدنش را به سمت پایین بکشد و تا زمانی که زانوهایش در زاویه 60 درجه قرار می‌گیرند ادامه دهد. سپس چند ثانیه در این حالت باقی مانده و مجدداً به نقطه شروع برگردد.
عمل جراحی
در برخی موارد نادر، به ویژه هنگامی که تاندون زانو مشکل دارد اما صفحه رشد سالم است، انجام عمل جراحی فوری است. برای انجام عمل جراحی زانو، پزشک با بیمار و خانواده او مشورت می‌کند.
